Utama Bilik (28) Bidaah Nusantara BAB 8: Siri Pemurnian 60 Bid’ah Nusantara – Talqin Mayat

BAB 8: Siri Pemurnian 60 Bid’ah Nusantara – Talqin Mayat

179
0
Iklan

Talqin menurut bahasa bermaksud mengajar atau memberi tutorial. Menurut istilah pula bermaksud mengajar atau menuntun orang yang sedang nazak atau baru dikuburkan dengan bacaan kalimah-kalimah tertentu.

Amalan ini masih banyak dilakukan di nusantara dengan berhujahkan kepada hadith di bawah:

أخرجه الطبراني في ” الكبير ” عن سعيد بن عبد الله الأودي قال : ” شهدت أبا أمامة الباهلي وهو في النزع فقال : إذا أنا مت فاصنعوا بي كما أمر رسول الله ( صلى الله عليه وسلم ) فقال : أذا مات أحد من إخوانكم فسويتم التراب عليه فليقم أحدكم على رأس قبره ثم ليقل : يا فلان بن فلان بن فلانة فإنه يسمع ولا يجيب ثم يقول : يا فلان بن فلانة فإنه يستوي قاعدا ثم يقول : يا فلان بن فلانة فانه يقول : أرشدنا رحمك الله ولكن لا تشعرون فليقل : اذكر ما خرجت عليه من الدنيا شهادة : أن لا اله الا الله وأن محمدا عبده ورسوله وأنك رضيت بالله ربا وبالاسلام دينا وبمحمد نبيا وبالقرآن إماما فان منكرا ونكيرا يأخذ كل واحد منهما بيد صاحبه ويقول : انطلق بنا ما نقعد عند من لقن حجته فيكون الله حجيجه دونهما قال رجل : يا رسول الله فإن لم يعرف أمه ؟ قال : فينسبه إلى حواء : يا فلان بن حواء “

Terjemahan:

Daripada Abu Umamah رضي الله عنه katanya: “Apabila saya meninggal dunia, maka lakukanlah untukku sebagaimana yang diperintahkan oleh Rasulullah ﷺ kepada kami untuk melakukannya terhadap orang-orang yang mati di antara kami dengan sabdanya “Apabila meninggal dunia salah seorang daripada saudara-saudara kamu, kalau kamu ratakan tanah di atas kuburnya maka hendaklah salah seorang daripada kamu bangkit berdiri pada bahagian kepala kuburnya”. Kemudian hendaklah dia berkata, “Wahai Fulan bin Fulanah, sesungguhnya orang yang mati mendengarnya tetapi tidak menjawabnya”. Kemudian dia berkata lagi, “Wahai Fulan bin Fulanah, sesungguhnya orang mati itu berkata, tunjukkanlah kami nescaya Allah mengasihanimu, hanya kamu tidak merasakannya”. Maka orang yang berdiri itu hendaklah berkata kepada orang yang mati itu, “Ingatlah apa yang pernah kamu lakukan selama hidup di dunia, seperti kesaksian bahawa tiada Tuhan melainkan Allah dan bahawa sesungguhnya Muhammad itu adalah hamba dan Rasul-Nya, dan bahawasanya engkau redha bahawa Allah adalah tuhanmu, Islam adalah agamamu, Muhammad sebagai nabimu dan Al-Qur’an sebagai Imammu. Sesungguhnya Munkar dan Nakir, setiap satu daripadanya menarik tangan temannya sambil berkata, “Marilah kita pergi menghindar daripada tempat kita di sisi orang yang telah diajarkan hujah. Berkatalah seorang lelaki (setelah mendengar sabda Rasulullah ﷺ): “Jika tidak diketahui nama ibunya?”. Baginda menjawab: “Dinisbahkan kepada ibunya, Hawa”. (Riwayat at-Thabarani, Mu’jam al-Kabir)

 

Penilaian status hadith:

ا ذكره الشيخ الألباني حول هذا الحديث وذلك نقلا من الموسوعة الشاملة :

حديث أبي أمامة في التلقين . رواه أبو بكر عبد العزيز في ” الشافي ” ) ص 175 . ضعيف . أخرجه الطبراني في ” الكبير ” عن سعيد بن عبد الله الأودي قال : ” شهدت أبا أمامة الباهلي وهو في النزع فقال : إذا أنا مت فاصنعوا بي كما أمر رسول الله ( صلى الله عليه وسلم ) فقال : أذا مات أحد من إخوانكم فسويتم التراب عليه فليقم أحدكم على رأس قبره ثم ليقل : يا فلان بن فلان بن فلانة فإنه يسمع ولا يجيب ثم يقول : يا فلان بن فلانة فإنه يستوي قاعدا ثم يقول : يا فلان بن فلانة فانه يقول : أرشدنا رحمك الله ولكن لا تشعرون فليقل : اذكر ما خرجت عليه من الدنيا شهادة : أن لا اله الا الله وأن محمدا عبده ورسوله وأنك رضيت بالله ربا وبالاسلام دينا وبمحمد نبيا وبالقرآن إماما فان منكرا ونكيرا يأخذ كل واحد منهما بيد صاحبه ويقول : انطلق بنا ما نقعد عند من لقن حجته فيكون الله حجيجه دونهما قال رجل : يا رسول الله فإن لم يعرف أمه ؟ قال : فينسبه إلى حواء : يا فلان بن حواء ” . قال الهيثمي ( 2 / 324 ) : ” وفيه من لم أعرفه جماعة ” . وأما الحافظ فقال في ” التلخيص “( 167 ) بعد أن عزاه للطبراني : ” وإسناده صالح وقد قواه الضياء في أحكامه وأخرجه عبد العزيز في ” الشافي ” والراوي عن أبي أمامة سعيد الأزدي ( 1 ) بيض له ابن أبي حاتم ولكن له شواهد منها ما رواه سعيد بن منصور من طريق راشد بن سعد وضمرة ابن حبيب وغيرهما قالوا : إذا سوي على الميت قبره وانصرف الناس عنه كانوا يستحبون أن يقال للميت عند قبره : يا فلان قل لا اله إلا الله قل أشهد أن لا إله إلا الله ثلاث مرات قل ربي الله وديني الأسلام ونبيي محمد ثم ينصرف . . . . ) . قلت : وفي كلام الحافظ هذا ملاحظات : أولا : كيف يكون إسناده صالحه وفيه ذلك الأزدي أو الأودي ولم يوثقه أحد بل بيض له ابن أبي حاتم كما ذكر الحافظ نفسه ومعنى ذلك أنه مجهول لديه لم يقف على حاله ؟ ! ثانيا : إنه يوهم أن ليس فيه غير ذلك الأزدي وكلام شيخه الهيثمي صريح بأن فيه جماعة لا يعرفون وقد وقفت على إسناده عند الضياء المقدسي في ” المنتقى من مسموعاته له بمرو ” ( ق 5 / 2 ) رواه من طريق علي بن حجر ثنا حماد ابن عمرو عن عبد الله بن محمد القرشي عن يحيى ابن أبي كثير عن سعيد الأودي قال : ” شهدت أبا أمامة الباهلي . . ) ورواه ابن عساكر ( 8 / 151 / 2 ) من طريق اسماعيل بن عياش نا عبد الله بن محمد به . قلت : وعبد الله هذا لم أعرفه والظاهر أنه أحد الجماعة الذين لم يعرفهم الهيثمي . ثالثا : أن قوله ” له شواهد ” فيه تسامح كثير ! فان كل ما ذكره من ذلك لا يصلح شاهدا لانها كلها ليس فيها من معنى التلقين شئ اطلاقا إذ كلها تدور /هامش ( 1 ) كذا الأصل ( الأزدي ) وكذلك هو في ” الجرح والتعديل ) ( 2 / 1 / 76 ) . وفي ( المجمع ) ( الأودي ) . وكذلك هو في ( المنتقى ) للضياء فالله أعلم/

حول الدعاء للميت ! ولذلك لم أسقها في جملة كلامه الذي ذكرته اللهم إلا ما رواه سعيد بن منصور فإنه صريح في التلقين ولكنه مع ذلك فهو شاهد قاصر إذ الحديث اشمل منه وأكثر مادة إذ مما فيه ” أن منكرا ونكيرا يقولان : ما نقعد عند من لقن حجته ؟ ” فاين هذا في الشاهد ؟ ! ومع هذا فانه لا يصلح شاهدا لأنه موقوف بل مقطوع ولا أدري كيف يخفى مثل هذا على الحافظ عفا الله عنا وعنه . ثم قال : ” وقال الأثرم : قلت : لأحمد : هذا الذي يصنعونه إذا دفن الميت يقف الرجل ويقول : يا فلان بن فلانة ؟ قال : ما رأيت أحدا يفعله إلا أهل الشام حين مات أبو المغيرة يروى فيه عن أبي بكر بن أبي مريم عن أشياخهم أنهم كانوا يفعلونه وكان إسماعيل بن عياش يرويه يشير إلى حديث أبي أمامة ” . وليت شعري كيف يمكن أن يكون مثل هذا الحديث صالحا ثابتا ولا أحد من السلف الأول يعمل به ؟ ! وقد قال النووي في ” المجموع ” ( 5 / 304 ) والعراقي في ” تخريج الإحياء ” ( 4 / 420 ) : ” إسناده ضعيف ” . وقال ابن القيم في ” زاد المعاد ” ( 1 / 206 ) : ” حديث لا يصح ” .

 

Adapun sanad riwayat At-Thabrani رحمه الله, maka sisi kelemahannya adalah banyaknya perawi yang majhul (tidak dikenali), sebagaimana yang dikatakan oleh Al-Haithami dalam Majma’uz Zawa’id 3/45.

Manakala riwayat daripada Al-Khol’i pula lebih teruk lagi kerana selain banyaknya perawi yang majhul, ternyata Utbah bin Sakan adalah seorang yang ditinggalkan hadithnya bahkan dituduh memalsukan hadith, sebagaimana yang dikatakan oleh Imam Daruquthni dan Baihaqi. Oleh kerana itulah hadith ini dilemahkan oleh para ulama’.

Berkata al-Haithami dalam al-Majma’ 3/45: “Di dalam sanadnya terdapat banyak perawi yang tidak saya kenali.”

Berkata Ibnu Sholah: “Sanadnya tidak boleh dijadikan hujah.”

Imam An-Nawawi juga melemahkannya, sebagaimana di dalam Al-Majmu’ Syarah Muhadzab 5/304 dan al-Fatawa halaman 54.

Berkata Syaikhul Islam ibnu Taimiyyah dalam Majmu’ Fatawa 24/296: “Hadith ini tidak dihukumi sahih.”

Berkata Imam Ibnul Qayyim dalam Zadul Ma’ad 1/523: “Tidak sahih secara marfu.” Beliau juga berkata dalam Tahdzibus Sunan: “Hadith ini disepakati akan kelemahannya.” 

Imam Al-Iraqi juga melemahkannya dalam takhrij al-Ihya’ 4/420.

Berkata Al-Hafidz Ibnu Hajar dalam Nata’ijul Afkar dan Fathul Bari 10/563: “Lemah sekali.”

Hadith ini juga dilemahkan oleh Zarkasyi dalam Al-La’ali al-Manstsuroh halaman 59, As-Suyuthi dalam Ad-Duror al-Manstsuroh halaman 25 .

Berkata Imam Ash-Shun’ani dalam Subulus Salam 2/114: “Dari keterangan para ulama’ tersebut dapat disimpulkan bahawa hadith ini lemah, maka janganlah ada yang tertipu dengan banyaknya orang yang mengamalkannya.”

Berkata Syaikh Al-Albani: “Kesimpulannya bahawa hadith ini mungkar, jika bukan malah ianya palsu.”

Berkata Syaikh Abu Ishaq Al-Huwaini: “Matan hadith ini juga mungkar kerana bertentangan dengan hadith yang sahih bahawa seseorang dipanggil dengan nama bapaknya, sebagaimana dalam hadith berikut:

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ الْغَادِرَ يُرْفَعُ لَهُ لِوَاءٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُقَالُ هَذِهِ غَدْرَةُ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ

Terjemahan: 

Daripada Ibnu Umar bahawa Rasulullah ﷺ bersabda: “Sesungguhnya seorang pengkhianat akan diangkat benderanya pada hari kiamat dan dikatakan: Inilah pengkhianatan Fulan bin Fulan.” (HR Bukhari dan Muslim)

Hadith penguat kepada hadith abu Umamah sebelum ini:

مَا رَوَاهُ سَعِيدُ بْنُ مَنْصُورٍ مِنْ طَرِيقِ رَاشِدِ بْنِ سَعْدٍ ، وَضَمْرَةَ بْنِ حَبِيبٍ ، وَغَيْرِهِمَا قَالُوا : } إذ ا سُ وِيَ عَلَى الْمَي تِ قَبْرُهُ

وَانْصَرَفَ النَّاسُ عَنْهُ ، كَانُوا يَسْتحَِبُّونَ أَنْ يُقَالَ لِلْمَ ي تِ عِنْدَ قَبْرِهِ : يَا فُلَانُ قُلْ : لَا إلَهَ إلَّا اللَّ ، قُلْ : أَشْهَدُ أَنْ لَا إلَهَ إلَّا الَّ ،

ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ، قُلْ : رَب ي اللَّ ، وَدِينِي الْإِسْلَامُ ، وَنَبِ ي مُحَمَّدٌ . ثُمَّ يَنْصَرِفُ { .

Terjemahan: 

Diriwayatkan oleh Sa’id bin Manshur, daripada jalur Rasyid bin Sa’d, Dhamrah bin Habib dan lainnya, mereka berkata: “Apabila kubur mayat telah diratakan, orang ramai telah beranjak, mereka menganjurkan agar dikatakan kepada mayat di sisi kuburnya: “Wahai fulan, katakanlah tiada Tuhan selain Allah.” Katakanlah: “Aku bersaksi bahawa tiada Tuhan selain Allah, tiga kali.” Katakanlah: “Tuhanku Allah, agamaku Islam, Nabiku Muhammad.” Kemudian beranjak.

 

قال الصنعاني في ” سبلِ السلامِ ” (2/772) عند شرحهِ لحديثِ : ” ضَمْرَةَ بْنِ حَبِيبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ – أَحَدِ التَّابِعِينَ – قَالَ : كَانُوا يَسْتَحِبُّونَ إذَا سُوِّيَ عَلَى الْمَيِّتِ قَبْرُهُ ، وَانْصَرَفَ النَّاسُ عَنْهُ . أَنْ يُقَالَ عِنْدَ قَبْرِهِ : يَا فُلَانُ ، قُلْ : لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ ، ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ، يَا فُلَانُ : قُلْ رَبِّي اللَّهُ ، وَدِينِي الْإِسْلَامُ ، وَنَبِيِّي مُحَمَّدٌ ، رَوَاهُ سَعِيدُ بْنُ مَنْصُورٍ مَوْقُوفًا . 

Komentar Imam al-Syun’ani di dalam kitab beliau Subulus Salam: “Ia riwayat tabi’in iaitu Dhamrah bin Habeeb dan ianya mauquf (dhaif).” 

Di dalam catatan nota kaki Majma’uz Zawaid juga disebutkan bahawa di dalam sanad hadith tersebut terdapat seorang perawi yang bernama ‘Ashim bin Abdullah dan dia adalah seorang perawi yang lemah.

Maka secara kesimpulannya, atsar Dhamrah bin Habeeb juga tidak sahih untuk dijadikan dalil sunnahnya membaca talqin mayat.

Allahu a’lam.

Komen dan Soalan